Literackie Andrzejki 2020
„Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście”
Biblioteka szkolna na ten wyjątkowy listopadowy wieczór proponuje "Spotkanie z Andrzejami" - autorami bardzo poczytnych książek dla dzieci młodzieży.
Szczególnie polecamy:
https://www.sp8.siedlce.pl/index.php/2014-12-04-21-11-51/1136-andrzejki-2020#sigFreeIdd39f28c614
Andrzej Maleszka o swoim filmie Magiczne drzewo
https://www.youtube.com/watch?v=sZLOY8NixXk
O pisaniu „Wiedźmina” – wywiad z Andrzejem Sapkowskim i Lauren Hissrich
https://www.youtube.com/watch?v=1hn74xjN_tM
A teraz trochę informacji na temat andrzejkowych tradycji.
Andrzejki obchodzimy 30 listopada. Upamiętniają one świętego Andrzeja - jednego z dwunastu apostołów. Najprawdopodobniej andrzejki wywodzą się ze starożytnej Grecji, bowiem Andrzej w języku greckim to Andress. W tłumaczeniu oznacza to mężczyznę lub męża, a sama postać uznawana jest za patrona wróżb.
W ten wyjątkowy listopadowy dzień organizowane są wieczory wróżb. Jednak należy je wykonywać w wigilię świętego Andrzeja, czyli w nocy z 29 na 30 listopada.
Niegdyś wróżby andrzejkowe miały charakter wyłącznie matrymonialny i przeznaczone były tylko dla niezamężnych dziewcząt (męskim odpowiednikiem andrzejek były katarzynki, celebrowane 25 listopada ). Początkowo andrzejki traktowano bardzo poważnie, a wróżby odprawiano tylko indywidualnie, w odosobnieniu i wierzono w ich niezwykłą moc. W czasach późniejszych wróżby przybrały formę zbiorową, organizowaną w grupach rówieśniczych panien na wydaniu, zaś współcześnie przekształciły się w niezobowiązującą zabawę gromadzącą młodzież obojga płci.
Niektóre andrzejkowe wróżby i zabiegi magiczne
Indywidualne
• Jeśli dziewczyna pościła przez cały dzień i modliła się do świętego Andrzeja, to we śnie mógł ukazać się jej przyszły ukochany.
• Jeśli ucięta przez pannę w dniu świętego Andrzeja gałązka wiśni lub czereśni zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, dziewczyna mogła liczyć na rychłe pójście za mąż.
• Na Kresach Wschodnich dziewczyny wysiewały w garnkach lub na skrawku pola ziarna lnu i konopi, które zagrabiano męskimi spodniami, w nadziei, że sprowadzi to do domu kandydata na męża.
Zbiorowe
• Najbardziej popularne - wylewanie wosku na zimną wodę (często przez ucho od klucza) i wróżenie z kształtu zastygłej masy lub rzucanego przez nią cienia sylwetki przyszłego wielbiciela, akcesoriów związanych z jego zawodem itp.
• Losowanie spod filiżanek przedmiotów o symbolicznym znaczeniu, np. listek oznaczał staropanieństwo, obrączka lub wstążka – bliski ślub, różaniec – stan zakonny, moneta – bogactwo itd.
• Ustawianie od ściany do progu jeden za drugim butów zgromadzonych panien; ta, której but pierwszy dotarł do progu, miała jako pierwsza wyjść za mąż.
• Inną popularną wróżbą wykorzystującą obuwie był rzut butem. Uczestnik zabawy odwracał się tyłem do drzwi, a następnie rzucał za głowę lewy trzewik. But, który upadł podeszwą do podłogi i był skierowany czubkiem ku drzwiom, zwiastował pannom i kawalerom rychłą zmianę stanu cywilnego.
• Nasłuchiwanie szczekania psa - strona, od której zaszczekał pies, miała być tą, z której nadejdzie przyszły oblubieniec.
• Dziewczyny sprowadzały psa i mu dawały pieczone pierożki lub kulki z ciasta oznaczające jedną z nich ( na Mazowszu kładły na ławie placki posmarowane tłuszczem) i obserwowały, którą pies zje jako pierwszą, ta jako pierwsza miała wyjść za mąż.
• Panny ustawiały się w koło i wpuszczały do środka gąsiora z zawiązanymi oczami; dziewczyna, do której gąsior najpierw podszedł (albo skubnął) – jako pierwsza miała wyjść za mąż (wróżba znana na Kujawach i w Małopolsce).
Wróżby bardziej nowoczesne
• Uczestnicy zabawy piszą imiona na dwóch kartkach: imiona dziewczyn na jednej, a chłopców na drugiej. Potem dziewczyna przekłuwa z czystej strony kartkę z imionami chłopców tak, by ich nie widzieć. Mężem jej zostanie chłopak o imieniu, które przekłuła. Chłopcy natomiast przekłuwają kartkę z imionami dziewczyn (znana w całej Polsce) .
• Inna wersja karteczek z imionami - tuż przed snem na karteczkach zapisujemy imiona znanych nam chłopaków/dziewczyn i wkładamy wszystkie pod poduszkę. Rano, tuż po przebudzeniu, wyjmujemy jedną kartkę spod poduszki. Imię, które wylosowaliśmy, okaże się dla nas bliższe.
• Wróżenie ze skórki jabłka – panna obiera jabłko tak, by skórka była jak najdłuższa; następnie rzuca ją za plecy przez lewe ramię. Litera, w jaką ułoży się skórka będzie pierwszą literą imienia jej narzeczonego.
• Rzucanie monetą - każdy uczestnik wybiera monetę o dowolnym nominale. Następnie musi pomyśleć życzenie i trafić monetą do naczynia napełnionego wodą umieszczonego w odpowiedniej odległości (nie może stać ono ani za blisko, ani za daleko). Kto trafi do miski z wodą, tego marzenie na pewno się spełni.
• Obecnie coraz bardziej popularne są ciasteczka z wróżbą w środku.
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Andrzejki
https://portal.librus.pl/rodzina/artykuly/andrzejki-dawna-tradycja-ktora-warto-odswiezyc
